Op 1 februari was het 59 jaar geleden dat de watersnoodramp zich voltrok. Het verwoestende water nam vele levens en richtte enorme schade aan. Ook de gemeente Goedereede werd zwaar getroffen. Op woensdag 1 februari 2012 herdacht d e gemeente de ramp met een kranslegging bij het herdenkingsmonument aan de Brielsestraat in Stellendam. Burgemeester G.J. van de Velde-de Wilde hield een toespraak. Vervolgens legde het college van burgemeester en wethouders een krans bij het monument. Hierna was er gelegenheid voor iedereen om bloemen bij het monument te leggen. Daarna werd er één minuut stilte gehouden.
Dames en heren, jongens en meisjes,
Fijn dat u vanavond met zo velen hier bent gekomen om samen met ons als gemeentebestuur te herdenken wat ons 59 geleden overkwam. Een bijzonder welkom voor de heer Jan Geluk namens Waterschap Hollandse Delta. Wij stellen uw aanwezigheid bijzonder op prijs.
Hier bij het monument aan de Brielsestraat in Stellendam, denken wij terug aan die verschrikkelijke rampnacht. Een nacht die zich voltrok buiten het gezichtsveld van een groot deel van Nederland en ver daarbuiten. Een ramp die kwam als een dief in de nacht. Een ramp van ongekende orde die veel diepe wonden heeft geslagen in families en ook in ons landschap.
Een ramp die vele honderden slachtoffers eiste in geheel Zuidwest-Nederland. De combinatie van springtij en een zeer zware noordwesterstorm zorgde ervoor dat de dijken het begaven en het kolkende water op verschillende plaatsen hier op het eiland maar ook in onze gemeente, zowel bij Stellendam als Ouddorp, het land binnendrong.
Grote spoelgaten ontstonden met enorm sterke stroming. Niet alleen de oude dijken, maar ook vele oude gebouwen waren niet bestand tegen de druk van het water die dat met zich mee bracht. Foto’s uit die tijd zijn de stille getuigen van wat je probeert op je netvlies te krijgen als je de ramp niet hebt meegemaakt. Je vormt je een beeld vanuit de gemeenschap zelf of vanuit ieders eigen familieverhalen bij de verschrikkingen en ontberingen die zich voordeden.
Zeker voor onze, mijn generatie die na de ramp is geboren. En zeker voor jullie jongens en meisjes, want voor jullie is het nog weer veel langer geleden. Maar wat goed dat jullie er ook zijn vanavond, daar zijn wij grote mensen dankbaar voor. Immers jullie moeten dit stukje geschiedenis onthouden en door vertellen als jullie groter worden.
Vanavond hier in Stellendam herdenken en gedenken wij onze slachtoffers , 59 jaar na dato. De 69 slachtoffers die hier in onze gemeente Goedereede zijn verdronken; 62 slachtoffers hier in Stellendam, 1 slachtoffer in Ouddorp, en 6 slachtoffers in Goedereede. Het gemis van dierbare familieleden blijft een diepe wond. Vele familieleden bleven achter met deze verschrikkelijke ervaring. Voor hen is het nodig en blijft het belangrijk dat wij deze herdenkingen organiseren en er vanavond staan. Voor hen kan het hopelijk tot steun zijn in de gedachte dat deze ramp jaarlijks herdacht wordt, samen , naast elkaar, met elkaar, jong en oud, in eendracht en verbondenheid.
Niet alle leed van toen is verwerkt, niet alle leed is uitgesproken dan wel verwoord. Er zijn vele boeken, uitgaven, een nationaal museum en er is zelfs nu een film gemaakt. Maar het aan eigen lijf en leden meemaken van dergelijk natuurgeweld is niet of nauwelijks in woorden te vatten, het staat echter voor betrokkenen voor altijd op het netvlies gegraveerd.
Ook hier in Stellendam speelden zich verschrikkelijke taferelen af. En ook hier waren er wonderbaarlijke reddingen. Als een dief in de nacht kwam het water, hier in Stellendam van twee kanten omdat zowel in het noorden als zuiden de dijken waren gebroken. Inwoners die nog trachten naar Melissant te vertrekken werden onderweg overvallen. Ook hier oude woningen die niet bestand waren tegen de waterdruk en instortten. Ook hier velen die hun weg zochten naar de zolders en daken van de gebouwen.
Maar bovenal waren hier een aantal alerte mensen, mensen vanuit de praktijk: Vissers die veel van het water wisten en weten, wat wil je als je met water groot bent geworden. Al die avond voor de rampnacht was in Stellendam en Goedereede duidelijk dat ondanks het feit dat dat het laag water moest zijn, er veel te veel water bleef staan. In Goedereede werden de vloedplanken neergezet, omdat de kade rondom de haven al onder water stond.
De vuurtorenwachter uit Ouddorp die alarmeerde, waardoor veel mensen nog gewaarschuwd konden worden door de brandweer. De brandweer die met name hier in Stellendam onder leiding van Lourens Visser zo veel goed werk heeft gedaan en de hele reddingsoperatie leidde. Samen met anderen die met gevaar voor eigen leven erop uit gingen met de kleine bootjes om mensen te waarschuwen en uit benarde posities te halen. Zelfredzaamheid; daar kwam het die nacht op aan! Op die zelfredzaamheid werd een groot beroep op gedaan. Maar door die inzet en betrokkenheid zijn ook nog veel mensen gered.
Daarna kwam de evacuatie, men moest huis en haard verlaten en ergens anders worden ondergebracht. Het was geweldig dat er zoveel opvang kwam vanuit Nederland en ook alle steun in geld, goederen, woningen en dergelijke vanuit de hele wereld.
Toen volgde de wederopbouw, er werd hard gewerkt om de schade te herstellen en de landerijen weer te kunnen bewonen en beboeren. Het gewone dagelijkse leven kwam weer op gang. Vele jaren werd er weinig of niet over die rampnacht gesproken of gepubliceerd. Iedereen had immers wel in enigerlei vorm nare herinneringen aan die nacht. Iemand anders leed was vaak nog erger dan dat van jezelf. Het verwerken van de traumatische ervaringen werd weggeduwd, en bleef soms uiteindelijk uit. Tot op de dag van vandaag is het voor velen nog een grote wond.
En ik weet zeker, toen enkele weken geleden de beelden en berichten verschenen over Noord Nederland en de dreigende dijkbreuken in Groningen, dat menigeen onder ons terugdacht aan het geen zich 59 jaar geleden hier afspeelde. De huidige tijd en technische kennis biedt ons veel meer mogelijkheden om een en ander beter te kunnen managen. Vooruit te kunnen berekenen hoe het met waterpeilen zit. We kunnen zelfs met een F16 met infrarood camera’s over de dijken vliegen om te zien of er geen zwakke plekken inzitten. We besluiten tot verzwaren en repareren. Rampenplannen kennen nu ook evacuatieplannen. En denk aan al de communicatiemiddelen die wij nu ter beschikking hebben.
Onze technische knowhow op gebied van watermanagement is één van onze grote exportproducten. Vele landen deden al een beroep op onze kennis. Vele bedrijven zijn erin gespecialiseerd. Vele dammen werden er over de hele wereld gebouwd.
Maar let op; ook hier in ons eigen land zullen we alert moeten blijven. Gelukkig kijken we tegenwoordig weer meer naar het water. Het is niet meer onze vijand. We verdienen ons geld met het water. Maar we houden voor zover we het weten en kennen ook rekening met scenario’s als zeespiegelstijging, meer ruimte voor rivierwaterafvoer vanuit de bergen en ga zo maar door. Het huidige Deltaplan dat is vastgesteld heeft als eerste veiligheid als leidraad, ook al is er een tendens om de rigide afsluiting van een aantal zeearmen ter discussie te stellen, omdat met name waterkwaliteitsvraagstukken ons momenteel doet vragen om een goed antwoord.
Maar veiligheid zal altijd voorop blijven staan.
En ondanks al die kennis en al die voorbereidingen en mogelijkheden die wij nu vandaag de dag hebben is mij wel een beeld naar aanleiding van het probleem bij de dijk langs het Eemskanaal in Groningen bij gebleven: Ook al werden de zandzakken met man en macht aangebracht, ook al hadden we al die meetapparatuur, het water bleef door de verzadigde dijk heen sijpelen. En alleen het zakken van het peil bood uiteindelijk soelaas.
Dat maakt dat wij de kracht van water nooit moeten onderschatten, dat maakt dat wij ons voor nu en in de toekomst moeten blijven prepareren. We moeten kennis vergaren en ons blijven ontwikkelen om in te kunnen spelen op nieuwe inzichten en nieuwe vragen die op ons af zullen komen als het met watermanagement te maken heeft.
Maar dat maakt ook dat wij ten allen tijden de watersnoodramp van 1953 niet mogen vergeten, dat wij zullen blijven herdenken en gedenken, jaar na jaar. De prijs was hoog. Veel te hoog. Uit piëteit voor de slachtoffers en hun nabestaanden, in de hoop een klein stukje verdere verwerking te kunnen toevoegen, in de hoop dit als een stukje extra steun te ervaren, maar ook vanuit de gedachte dat wij hier met zijn allen nooit zullen vergeten wat zich toen in die 1 februari nacht afspeelde.
Mede door uw aller aanwezigheid, jong en oud, geeft u met name de nabestaanden de steun en de kracht om die fatale rampnacht een plaatsje te blijven geven in hun herinnering en weten zij zich in de hectiek van ons bestaan gesteund door ons allemaal.
Bron: Gemeente Goedereede